Wilde blonde lokken en pretlichtjes in zijn ogen, een grote glimlach, nieuwsgierig en leergierig. Hij praat graag (en veel!) en spreekt vrijuit met mensen die hij tegenkomt. Hij maakt makkelijk contact, vooral met volwassenen, maar ook met kinderen. Een heerlijk kind, ongeremd, en in zijn enthousiasme erg aanwezig. Dat is mijn Tije … of beter, dat was mijn Tije… want net als zijn lokken de afgelopen jaren donkerder zijn geworden, zo ook zijn humeur, zijn de lichtjes in zijn ogen gedimd en is zijn vrije glimlach steeds zeldzamer geworden. Met momenten herkennen we een vleugje van de Tije die onder alle negativiteit zit. De negativiteit die op dit moment ons, maar vooral zijn leven beheerst.

Het afgelopen schooljaar zagen we Tije steeds meer veranderen, afglijden. Al in de eerste weken van groep drie verandert Tije in een boos en agressief mannetje. Wat begint als een brutale, grote mond wordt al snel verbale agressie. In de loop van het schooljaar wordt hij zelfs fysiek agressief. Vooral tegenover mij, maar ook zijn twee jaar jongere zus Mara moet het ongelden. Het vrolijke, leergierige kleutermannetje is nergens meer te bekennen. De jongen die vanaf dag één, zelfs op zijn vierde verjaardag, enthousiast naar school stormt, begint de dag steeds vaker met protest en gezeur.

Waar Tije in groep één met veel verschillende kinderen aansluiting heeft, wordt hij in groep twee selectiever in zijn contacten. Kan hij voor zijn kinderfeestje in het eerste jaar nauwelijks zijn keuze tot zes kinderen beperken, staat de teller in groep twee stil op vier. Het afgelopen jaar heeft hij maar twee kandidaten. Hij hoeft geen allemansvriendje te zijn, helemaal niet, maar dit voelt voor mij niet goed, het zit me niet lekker. De onrust over zijn sociaal-emotionele ontwikkeling wordt versterkt als ik Tije zie trainen en wedstrijden zie spelen met zijn voetbalteam. Hij vindt maar weinig aansluiting met de andere jongens. Loopt na de training doorgaans alleen het veld af en als zijn team na een wedstrijd samen de kleedkamer opzoekt, loopt hij er doorgaans vooruit of achteraan.

Tije is volledig zindelijk voordat hij naar de basisschool gaat. Zoals bij kleuters wel vaker het geval, heeft hij in de eerste jaren nog weleens een ongelukje (plassen), maar op dat moment passend bij zijn leeftijd. In de loop van het afgelopen schooljaar begint Tije ineens in zijn broek te poepen: op school én thuis. Dit zijn geen ‘ongelukjes’ meer: Tije poept vrijwel dagelijks, meerdere malen zelfs, in zijn broek. Het broekpoepen op zich is al vervelend genoeg, maar Tije lijkt zich er niet van bewust, met alle gevolgen van dien. Regelmatig loopt hij op school, of als hij bij een vriendje speelt, uren in een volgepoepte broek. Thuis zijn we er alert op, maar ook hier kunnen we niet voorkomen dat het regelmatig mis gaat. We kunnen er geen patroon in ontdekken, niet qua tijdstip en ook geen samenhang met activiteiten en gebeurtenissen.

Klinken de alarmbellen inmiddels al door de tekst heen?!

Afgelopen november besluit ik een en ander op school aan te kaarten. Eerder die week heb ik zelf een afspraak bij de huisarts, waar ik ook mijn zorg over Tije bespreek. De huisarts deelt mijn zorg en schrijft een verwijsbrief voor diagnostisch onderzoek. Tije’s vader staat hier niet voor open, maar ik hoop dat de zorg thuis en op school hem ertoe kunnen aanzetten om te tekenen voor het onderzoek. We zijn gescheiden maar delen voogdij, ik heb zijn handtekening dan ook nodig om enige vervolgstap te kunnen zetten. Op school wordt mijn zorg gedeeld: ze zien de signalen maar, zo krijg ik te horen, ‘hebben op dit moment nog handvatten genoeg’ en ‘hij zit nog maar net in deze klas dus weten ze nog niet hoe hij zich zal gaan ontwikkelen’. Daarmee is dan meteen ook het diagnostisch onderzoek van de baan.

Achteraf gezien had ik toen misschien assertiever kunnen zijn, moeten zijn. Met alles wat ik nu weet neem ik dit mijzelf enorm kwalijk, maar op dat moment klinkt het ergens wel logisch. Het is te verwachten dat het even pittig zou worden voor Tije: in de kleutergroep is hij samen met twee vriendjes een hele bink: de oudste, verbaal sterk en vol fantasie weet hij de jongere kleuters keer op keer te enthousiasmeren voor zijn spelvarianten. In zijn nieuwe groep, met een combinatie van groep 3-4-5 is hij ineens weer het kleintje, en dat is vast even schakelen. En toch: kun je logischerwijs verwachten dat een kind, dat zich in twee-en-een-half jaar kleuteren sociaal-emotioneel nauwelijks heeft ontwikkeld, dit in groep drie ineens weet bij te trekken? In een jaar waarin ook ineens qua werkhouding en cognitie meer wordt gevraagd!?

Die mooie blonde lokken zullen we nooit meer terugzien. Met zelfverwijt komen de lichtjes niet terug in zijn ogen. Mijn frustatie brengt de lach niet terug op zijn gezicht. Kijken naar de toekomst is wat we nu moeten doen!

Eva (36) woont samen met haar vriend en drie kinderen: een zoon en twee dochters. Al op jonge leeftijd vertoonde haar zoon kenmerken van ASS. Hoewel alarmbellen bij haar steeds sterker begonnen te rinkelen, vond zij hierin lang geen erkenning. Na een heftig schooljaar waarin haar zoon bijna onherkenbaar veranderd lijkt, is begeleiding opgestart en staan ontwikkelings- en intelligentieonderzoek gepland. Voor de website van ParASSchute schrijft zij om de week een blog over het traject waar zij nu met haar gezin in gaat.

In “Onder Moeders ParASSchute’ deelt zij haar zoektocht naar duidelijkheid, begrip, handvatten en rust.